25 Stycznia 2021 PoniedziaÅ‚ekImieniny obchodzÄ…: MiÅ‚osz, PaweÅ‚, Tatiana, Tacjanna

Get Adobe Flash player
  
  • Polish (Poland)
  • English (United Kingdom)

  Szukaj:
Historia Lipusza
PDF Drukuj Email

W okolicach Lipusza (tak jak na ca?ym Pomorzu) pierwsza ludno??, ?yj?ca z zbieractwa i my?listwa pojawi?a si? oko?o 10 tysi?cy lat temu. Znaleziska ?wiadcz? o zasiedleniu tego terenu przez ludzi kultury grobów skrzynkowych. Powstanie osady (wspólnoty wiejskiej) sprzyja?y korzystne warunki tutejszego ?rodowiska geograficznego, takiego jak: rzeka ze swoim rozlewiskami, liczne jeziora, ??ki oraz puszcza. Pochodzenie nazwy Lipusz wywodzi si? od wyrazu „Lipa” ( w przesz?o?ci w okolicach Lipusza ros?o wiele lip). Pierwszy raz nazwa ta pojawi?a si? w ?ród?ach w 1398 r. w wykazie danin duchowie?stwa pomorskiego, jako Lyndenpusch (czyli ”lipowy las”). W czasach ?redniowiecza Lipusz i okolice by?y s?abo zaludnione( prawdopodobnie ze wzgl?du na niska jako?? gleb). Wiadomo, ze w XVI i XVII wieku istnia? m?yn w Borowcu (Kamie? m?y?ski mo?na nadal tam ogl?da? na podwórku pa?stwa Kiedrowskich), papiernia (niedaleko wyp?ywu Wdy z jeziora Lubiszewskiego) oraz m?yn w centrum Lipusza (na lewym brzegu rzeki). W pocz?tkowych latach zaboru pruskiego Lipusz pozostawa? w posiadaniu rodziny Piechowskich, a prawie wszystkie okoliczne maj?tki pozostawa?y w r?kach polskich. Nasilenie kolonizacji niemieckiej nast?pi?o po 1894 roku, kiedy to powsta?a hakata (Zwi?zek Popierania Niemczyzny w Marchiach Wschodnich) Z wi?kszych inicjatyw lipuskich, które zosta?y zrealizowane w czasie zaboru pruskiego warto wymieni?: powstanie pierwszej szko?y publicznej (1819 r.), dwóch lipuskich ko?cio?ów ewangelickiego (1865) i katolickiego (1866-67), uzyskanie po??cze? kolejowych z Ko?cierzyn? (1900 r.), Bytowem (1901r.) i Chojnicami (1902r.), obecnego m?yna wodnego( 1902r.) i nadle?nictwa (1905 r.)

Do 1905 r. handel i prawie wszystkie zak?ady rzemie?lnicze w Lipuszu znajdowa?y si? w r?kach niemieckich w?a?cicieli. Dzi?ki utworzeniu w 1906 r. przez ks. Piotra Dunajskiego Banku Ludowego pozycja ekonomiczna Niemców w Lipuszu zosta?a skutecznie os?abiona. Po pora?ce Niemców w I pierwszej wojnie ?wiatowej 31 stycznia 1920 roku Lipusz odzyska? niepodleg?o?? po 147 latach niewoli. Wie? w okresie mi?dzywojennym le?a?a w strefie przygranicznej i sta?a si? siedzib? Komitetu Stra?y Granicznej. Lipusz by? nadal wsi? rolnicz?, w której przewa?a?y ?rednie i drobne gospodarstwa rolne. Splendoru dawa?y mu organizowane 2-3 razy w roku jarmarki. Lipusz jako wie? przygraniczna by? zagro?ony od pierwszych godzin wybuchu II wojny- 1. IX. 1939r. hitlerowcy w polskim Karpnie zamordowali 17 Lipuszan, a 20.X.1939r. jeszcze czterech. O ich groby do dzi? troszcz? si? mieszka?cy. W czasie okupacji istnia?y 3 obozy: ?ydowski obóz pracy w Zdrojach, obóz budowlany i obóz jeniecki w Lipuszu. Wie? zosta?a wyzwolona 8 marca 1945 roku. Przez Lipusz nie przejecha?y czo?gi, dzia?a, samochody, nie przesz?y zwarte oddzia?y wojska. Powojenna reforma rolna nie wnios?a zbyt radykalnych zmian, gdy? w Lipuszu prawie nie by?o w?asno?ci poniemieckiej ani wi?kszej w?asno?ci ziemia?skiej. Na lata 60-te i 70-te przypad? najwi?kszy rozwój budownictwa mieszkalnego. Od czasów powojennych do dzisiaj Lipusz jest siedzib? gminy z krótk? przerwa w latach 1976-84, kiedy to istnia?a gmina Dziemiany- Lipusz. Wspó?cze?nie Lipusz to kaszubska wie? o charakterze ma?ego miasteczka. Znajduj? si? tu : bank, szko?a, przedszkola, ko?ció? parafialny, bank, o?rodek zdrowia, dworzec PKP, muzeum regionalne, poczta, restauracje sklepy i punkty us?ugowe. Dla uatrakcyjnienia wypoczynku mieszka?ców Lipusza i turystów w ostatnich latach utworzono plac zabaw dla dzieci, zagospodarowano i odnowiono park w centrum wsi oraz ma?y skwer z fontann? (ko?o m?yna). W okresie wakcji dzia?a k?pielisko strze?one nad jeziorem Skrzynki.

Poprawiony: czwartek, 05 stycznia 2012 16:55